“Te kunnen fotograferen zonder je handen zou geweldig zijn.”
Interview met Kattoo Hillewaere
Kennismaking in een handomdraai
Ze was altijd al gebeten door fotografie maar pas rond haar vijftigste besloot ze om van haar passie haar hoofdberoep te maken.
Een oude droom kwam in vervulling toen Kattoo fotoreizen naar Rusland begon te organiseren. Het gaf haar de kans om fotografie te combineren met lesgeven, wat ze ook altijd met plezier gedaan had. Haar taal- en cultuurkennis uit haar oorspronkelijke studies Slavistiek kwamen uitstekend van pas. Met haar foto’s over de laatste bewoners van Tsjernobyl werd ze geselecteerd voor tentoonstellingen. Ze viel ook meermaals in de prijzen.
Kattoo Hillewaere, uit de reeks 'De laatste bewoners van Tsjernobyl'
Covid en de Russisch-Oekraïense Oorlog zorgden ervoor dat ze onverwacht de inspiratie dichter bij huis moest zoeken. Zo kwam het dat ze de laatste bewoners van Tsjernobyl inruilde voor die van de Bernadettewijk in Sint-Amandsberg (Gent). Als buurtbewoonster kon ze het vertrek van de laatste krakers nog vastleggen voordat de volledige tuinwijk (uit de jaren 1920) onder de sloophamers ging. Voor een lopend project wil ze ook zoveel mogelijk vertegenwoordigers van de traditionele Vlaamse boerenstiel in beeld brengen, voordat hun authentieke levensstijl na eeuwen onherroepelijk verdwijnt.
Maar het allerliefste wat ze doet, is eropuit trekken en in alle vrijheid vastleggen wat ze ziet: ‘verhalen capteren zonder de regie zelf in handen te nemen’. Vandaar haar voorkeur voor reportage-, reis- en straatfotografie. Ze schrijft er artikels over in magazines zoals Shoot en geeft ook talrijke workshops.
‘Het is belangrijk om in je werk dicht bij jezelf te blijven’, zegt Kattoo. En ze vertelt dat haar zwak voor ronddwalen in grote steden haar vroeger soms de naam van ‘straatloper’ opleverde. ‘Dat was niet als een compliment bedoeld, maar nu draag ik die naam als een eretitel!’, lacht ze.
Hebben handen voor haar een speciale betekenis in haar werk?
Fotograferen doet ze toch nog meer met haar ogen, vindt ze. Toen ze nog fotografie studeerde aan de academie bracht Canon een nieuw EOS-toestel uit dat de beweging van je oog kon volgen om de focus te verplaatsen naar waar je keek. Kattoo: ‘Je kon dus scherpstellen met je ogen. Dat vond ik fascinerend. Later leek ook de Google-bril zoiets te gaan worden. Te kunnen fotograferen met alleen je ogen – zonder je handen - zou echt geweldig zijn.’ Toch stelde ze onlangs ook vast dat haar handen niet te verwaarlozen zijn bij het fotograferen. ‘De manier waarop je een toestel vasthoudt, is toch ook belangrijk. Dat valt me enorm op als ik foto’s wil maken met mijn nieuwe smartphone. Het is gewoon geen fototoestel in mijn handen’.
Handige vragen
Je favoriete handen in het leven?
Kattoo Hillewaere: ‘De handen van de neurochirurg die me dankzij een succesvolle rugoperatie een nieuw leven gaf. Wat hij gedaan kreeg, is een klein wonder. Ik had al jaren zenuwpijn en kon niet lang rechtstaan en dus bijna niets meer doen. Eerst zag hij het niet zitten om te opereren omdat de kans op een goede afloop te klein was. Het was erop of eronder. Toen mijn chiropractor de foto's zag kon hij er niet over zwijgen. Dus ja, die handen ben ik eeuwig dankbaar.’
Je favoriete handen in de kunst?
Kattoo Hillewaere: ‘Ik moet denken aan Le Repas Frugale (De karige maaltijd, 1904), een werk van Picasso uit zijn blauwe periode. Je ziet een ouder, heel mager koppel. De vrouw steekt haar schouder op en de man, die wegkijkt, legt een heel magere hand op die schouder. De armoede is af te lezen van hun gezicht, hun kledij, alles. Maar die uitgemergelde handen -de tederheid van die lange vingers op haar schouder- spreken boekdelen.’
Pablo Picasso, The Frugal Repast (Le repas frugal), 1904
Je best herinnerde filmscène waarin handen voorkomen?
Kattoo Hillewaere: ‘In Pickpocket, een Franse film uit de jaren 50 van Robert Bresson, zie je de vliegensvlugge handen van ervaren gauwdieven. De film zorgde voor ophef omdat je het bijna als een handleiding kon zien van hoe pickpockets te werk gaan. Wat die handen allemaal doen en kunnen terwijl je erop kijkt, dat is pure magie.’
Je favoriete citaat of gezegde waarin handen voorkomen?
Kattoo Hillewaere: ‘Twee handen op één buik vind ik een mooie uitdrukking omdat ze zo mooi verbondenheid uitdrukt.’
Je favoriete handgebaar?
Kattoo Hillewaere: ‘Iemand wenken, of zelf uitgenodigd worden met een wenk.’
Je favoriete handeling? (iets wat je met je handen doet)
Kattoo Hillewaere: ‘Ik zou zeggen: de ontspanknop indrukken om te fotograferen (lacht), maar fotograferen doe ik dus nog meer met mijn ogen. Bij analoge fotografie hoorde daar vroeger ook het doordraaien van het filmpje bij, met het typische bijpassende geluid. Maar nu spreek ik van vroeger (lacht).’
De kenmerken van je handschrift?
Kattoo Hillewaere: ‘Nogal rommelig. De ene keer mooi, de andere keer absoluut niet, allemaal afhankelijk van het moment en de context, of van de balpen waarmee ik schrijf.’
Het ergste wat je handen ooit is overkomen?
Kattoo Hillewaere: ‘Eerder iets grappigs. Uit mijn studententijd. Ik was me aan het voorbereiden op een examen dat ik heel belangrijk vond. Om even mijn gedachten te verzetten, kwam ik op het idee om de trap te stofzuigen met een kruimeldief. Het was een gemeenschapshuis met een grote trap van drie verdiepingen. Ik deed het van onder tot boven, als ontspanning. Toen ik op het examen aankwam, merkte ik dat mijn hand zo verkrampt was dat ik gewoon niet kon schrijven.’
Iets wat je met je handen gemaakt hebt?
Kattoo Hillewaere: ‘Op de lagere school moesten we een poes haken. Ik zie die nog altijd voor me. Als kind begreep ik absoluut niet dat al die andere handwerkjes zo lelijk en slordig waren. De mijne werden altijd als voorbeeld getoond (lacht).’
Als je je handen mocht wisselen met die van een kunstenaar, wie zou dat zijn?
Kattoo Hillewaere: ‘William Kentridge, die vind ik fenomenaal, een heel aardige kerel ook. Die houtskooltekeningen waarmee hij animaties maakte, tekeningen die hij dan in één haal uitveegt, eindeloos. Dat is fantastisch.’
Van welke levende kunstenaars zou je graag de handen eens kunnen vastnemen?
Kattoo Hillewaere: ‘Mag het in alle domeinen? Neem dan maar Patti Smith!’
Welke helden of heldinnen uit de kunstgeschiedenis draag je op handen?
Kattoo Hillewaere: ‘Picasso. We hadden op school een reproductie van de Guernica, ik zag die dagelijks en dat heeft een diepe indruk op me gemaakt. Ik weet nog goed dat ik uren bleef staan gapen toen ik uiteindelijk voor de echte stond.’
Iets waaraan je als kunstenaar je handen niet wil vuilmaken?
Kattoo Hillewaere: ‘Werk waar ik niet achter kan staan, bijvoorbeeld foto’s waarbij je de mensen niet in hun waarde laat.’
Wanneer heb je laatst gefietst zonder handen?
Kattoo Hillewaere: ‘Oei, oei, dat is zeker van de middelbare school geleden.’
Heb je een gat in je hand?
Kattoo Hillewaere: ‘Neen, absoluut niet.’
Ben je wel eens zwaar op de hand?
Kattoo Hillewaere: ‘Wie niet? Meer dan eens, vrees ik.’
Iets waarvoor je een betere handleiding zou wensen?
Kattoo Hillewaere: ‘De handleiding voor Kattoo Hillewaere’