De schoonheid van zand onder de nagels

Interview met Marleen Daniëls

Kennismaking in een handomdraai

Haar naam wordt soms spontaan geassocieerd met modefotografie. Maar wie haar beter kent, weet dat deze warmhartige, geëngageerde fotografe verder kijkt dan mode alleen. Ze hield haar actieterrein, human interest, altijd al graag breed. Dat is trouwens ook de reden waarom het woord ‘mode’ niet voorkomt in de titel van haar lijvige fotoboek Sarajevo to Paris, een meer dan 800 pagina’s tellende compilatie van ‘dertig wonderjaren in de coulissen van de internationale modewereld’ (Stockmans Art Books, 2021).

Frontcover boek Marleen Daniëls, Sarajevo to Paris,
Stockmans Art Books, 2021, ISBN: 9789077207925 

Sarajevo to Paris biedt een unieke inkijk in het leven op en rond de catwalk, met heel wat onbewaakte en intieme momenten achter de coulissen. (Waaruit genoeg blijkt dat Marleen het volle vertrouwen krijgt van de meest vooraanstaande personaliteiten uit de Belgische en internationale modewereld). Toch vormt deze indrukwekkende terugblik op haar succesvolle carrière maar een deel van het verhaal. Ze wil Sarajevo to Paris nog aanvullen met een onontbeerlijk tweede luik: Paris to Sarajevo. Als freelance reportagefotografe was het voor haar altijd vanzelfsprekend om heen en weer te reizen tussen verschillende werelden, soms reed ze letterlijk recht van de catwalk naar oorlogsgebied, of omgekeerd.

Ze werd fotografe ‘omdat ze zichzelf niet de hele dag in een atelier achter een canvas zag zitten’. In de middelbare school zagen haar leerkrachten een toekomst voor haar weggelegd in de beeldende kunsten, maar ze wou ‘in contact komen met mensen’: ‘Ik wilde de wereld zien, de wereld laten zien. Daarom rijd je als jonge vrouw naar Bosnië. En omdat je hoopt dat je met je foto’s een verschil kunt maken, wat natuurlijk een utopie is’, lacht ze. Ze kijkt met een zekere heimwee terug naar haar prille jaren bij het Belang van Limburg, waar de toenmalige redactie geen moment aarzelde om haar naar de revolutie in Roemenië of de burgeroorlog in Bosnië te sturen. In het huidige journalistieke klimaat is het moeilijker geworden om aan bepaalde hokjes te ontkomen, zelfs voor iemand met een klinkende naam en tonnen ervaring.

Hoe belangrijk zijn handen in haar werk?

Marleen: ‘Voor mijn werk als fotografe zijn mijn ogen en mijn handen beiden van essentieel belang. Neen, ik kijk niet in de eerste plaats naar iemands handen als ik iemand wil fotograferen, ik kijk naar hoe een mens zit, kijkt, lacht, gaat staan. Maar ik vind handen wel mooi en sprekend: klein, groot, breed, smal. Handen vertellen soms meer dan een gezicht. Bij Koen Broucke voel je sensualiteit in de handen, en dat hij piano speelt. Tegenwoordig ligt er teveel focus op manicure. Ik hou van vuile handen die in de aarde gewoeld hebben, zoals de handen van Kaat Schaubroeck, de moestuinjournaliste die ik regelmatig fotografeer voor DSM (De Standaard Magazine). Ik wil haar vuile handen op de foto met zand onder de nagels.’

Gevraagd naar een persoonlijke anekdote over belangrijke handen in haar leven, herinnert ze zich die van haar nonkel Jules. ‘Hij was een schooldirecteur, zijn handen waren enorm. Ik herinner me hoe mijn kinderhanden volledig in de zijne verdwenen. Die handen waren echt boeiend om te zien: een natuurfenomeen, de kracht om bergen te verzetten.’

Handige vragen

Je favoriete handen in het leven?

Marleen Daniëls: ‘Die van mijn overleden vader. Hij had heel mooie handen en heel lelijke voeten. En ik heb diezelfde. Echt tof.’

Je favoriete handen in de kunst?

Marleen Daniëls: ‘De vrouwenhanden in de tekeningen van Picasso. Ook de handen van Permeke.’

Je best herinnerde filmscène waarin handen voorkomen?

Marleen Daniëls: ‘De handen van de vrouw uit de film Yol (een Turkse dramafilm uit 1982 van Yılmaz Güney en Şerif Gören ). Ik hou van de handen van vrouwen uit het Oosten: groot, sterk, mooi gevormd en gekleurd door de zon en het dagelijkse (werk)leven.’

Je favoriete citaat of gezegde waarin handen voorkomen?

Marleen Daniëls: ‘Iemand op handen dragen.’

Je favoriete handgebaar?

Marleen Daniëls: ‘Iemands handen vastpakken.’

Je favoriete handeling?

Marleen Daniëls: ‘Iemand in de arm knijpen: dat doe ik onbewust nogal vaak als teken van vriendschap en warmte.’

De kenmerken van je handschrift?

Marleen Daniëls: ‘Onleesbaar maar elegant.’

Als je je handen mocht wisselen met die van een andere kunstenaar, wie zou dat zijn?

Marleen Daniëls: ‘Gerhard Richter.’

Van welke levende kunstenaars zou je graag de handen eens kunnen vastnemen?

Marleen Daniëls: ‘David Hockney.’

Welke helden of heldinnen uit de kunstgeschiedenis draag je op handen?

Marleen Daniëls: ‘Moeilijke vraag, ik denk aan de misvormde, door reuma aangetaste handen van Edith Piaf.’

Iets waaraan je als kunstenaar je handen niet wil vuilmaken?

Marleen Daniëls: ‘Commercie.’

Wanneer heb je laatst gefietst zonder handen?

Marleen Daniëls: ‘In de zomer.’

Heb je een gat in je hand?

Marleen Daniëls: ‘Ja.’

Ben je wel eens zwaar op de hand?

Marleen Daniëls: ‘Hmm, niet echt.’

Iets waarvoor je een betere handleiding zou wensen?

Marleen Daniëls: ‘Networking & Mijn financiën.’

Wat is het ergste dat je handen ooit overkomen is?

Marleen Daniëls: ‘Momenteel heb ik wat last van jicht, denk ik. Ik zit veel te werken op de computer (photoshoppen). Dat voortdurende muisklikken is zo onnatuurlijk dat er bulten op je handen komen, ze misgroeien.’